Leczenie zaburzeń osobowości nie należy do najłatwiejszych, jednak jest w wielu sytuacjach możliwe. Tym bardziej że placówki medyczne dedykowane dla osób z problemami ze zdrowiem psychicznym pojawiają się coraz częściej. Rośnie również świadomość społeczna dotycząca problemów psychicznych i osobowościowych, które coraz częściej postrzegane są jako zwykła choroba wymagająca leczenia, a nie jako niedyspozycja wykluczająca daną osobę z życia społecznego.
Zaburzenia osobowości – i ich skrótowa systematyka
Typowymi objawami świadczącymi o zaburzeniach osobowości są negatywne podejście do życia i rzeczywistości, wycofanie z relacji towarzyskich i rodzinnych oraz ponadprzeciętna potrzeba kierowania życiem innych osób. Osoby z zaburzeniami są nieelastyczne w zachowaniu, mają problemy z dostosowaniem się do reguł funkcjonowania danej grupy, co generuje liczne problemy. Zaburzenia osobowości można skrótowo określić jako nieprawidłowe wzorce postępowania.
Zaburzenia osobowości można podzielić na kilka typów. Najczęściej stosuje się klasyfikację DSM-V stworzoną przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne oraz klasyfikację ICD. Pierwsza z nich rozróżnia aż 10 rodzajów zaburzeń osobowości: paranoiczne, schizoidalne, schizotypowe, aspołeczne, z pogranicza (typu borderline), histrioniczne, narcystyczne, zależne, unikowe, obsesyjno-kompulsywne. Zgodnie z drugą klasyfikacją, zaburzenia osobowości można podzielić na: paranoiczne, schizoidalne, dyssocjalne, rozchwiane emocjonalnie, histrioniczne, anankastyczne, lękliwe, zależne, typu BNO oraz „inne”.
Warto podkreślić, że niektóre typy zaburzeń mogą występować w połączeniu – mowa wówczas o zaburzeniach mieszanych. Ponadto o zaburzeniach osobowości można mówić w sytuacji, gdy dana osoba doświadczyła istotnego urazu lub choroby w obrębie układu nerwowego, rzutujących na jej zachowanie.
Częstotliwość występowania zaburzeń osobowości i ich terapia
Zaburzenia osobowości mogą występować z różnym natężeniem, w zależności od cech społeczeństwa, w którym dochodzi do ich powstania. Zazwyczaj ocenia się, że mogą dotyczyć od 10 do nawet 20 procent społeczeństwa. Niektóre z nich częściej występują w przypadku kobiet, inne – w przypadku mężczyzn. Przykładowo zaburzenie borderline częściej dotyka kobiet, podczas gdy zaburzenia antyspołeczne występują zazwyczaj u mężczyzn.
Czynnikami zwiększającymi ryzyko wystąpienia zaburzeń osobowości jest wychowanie w rodzinie dysfunkcyjnej, doświadczanie agresji fizycznej, psychicznej i seksualnej w dzieciństwie. Ponadto zaburzenia osobowości są częściej diagnozowane w społeczeństwach bogatych, dużych ośrodkach miejskich i wśród osób z klasy średniej. Z tych powodów placówki zdrowia psychicznego powstają przede wszystkim w dużych miastach, takie jak centrum psychiatrii Katowice, dedykowane dla wszystkich osób dotkniętych wymienionymi wyżej zaburzeniami.
Diagnozowanie i przebieg leczenia wygląda odmiennie w przypadku poszczególnych grup zaburzeń. Niekiedy po pomoc psychoterapeuty zgłaszają się nie tylko sami pacjenci, ale zaniepokojeni ich stanem bliscy. Ponadto osoby z niektórymi formami zaburzeń są szczególnie niechętnie nastawione do poszukiwania specjalistycznej pomocy.
